نشریه مهندسی و مدیریت کیفیت
سال چهارم شماره 3 (پاییز 1393)

شاخص های قابلیت فرآیند به عنوان یک ابزار کارای مهندسی کیفیت به منظور مقایسه صدای فرآیند و صدای مشتری استفاده می شوند و به کمک آنها می توان کارآیی عملیاتی فرآیندها را در تامین انتظارات مشتریان مورد ارزیابی قرار داد. از متداول ترین مفروضات برآورد شاخص های قابلیت فرآیند می توان به استقلال مشاهدات اشاره کرد. اما در کاربردهای صنعتی، بویژه زمانیکه دفعات نمونه گیری عملا کم نیست، داده های فرآیند اغلب خودهمبسته اند و حتی با وجود استفاده از ابزارهای بسیار پیشرفته، باید ملاحظاتی در مورد عدمدقت اندازه گیری ابزار نیز مد نظر قرار گیرد. در سال های اخیر، تکنیک ها و جداولی برای برآورد فاصله ای شاخص های قابلیت فرآیند بطورمجزا در حضور خودهمبستگی میان داده ها و همچنین در حضور خطای اندازه گیری ابزار ارائه شده است. بدلیل توزیع نامعلوم شاخص قابلیت فرآیند در چنین شرایط پیچیده ای، استفاده از روشی که مستقل از شناسایی توزیع باشد منطقی به نظر می رسد. در این مقاله، و در حضور خطای اندازه گیری با بهره گیری از روش ناپارامتری بوت استرپ بلوکی حلقوی AR( در فرآیندهای ( 1 Cpk برآوردهای فاصله ای توسعه داده شده است تا با مقایسه عملکرد این فواصل بر اساس مطالعات شبیه سازی، مناسب ترین روش ارائه فاصله اطمینان معرفی شود. نتایج استفاده از روش های مختلف در برآورد فاصله اطمینان نشان داد که روش بوت استرپ استاندارد عملکرد بهتری دارد.

هدف این مطالعه توسعه مدل اندازه تولید اقتصادی کلاسیک با در نظر گرفتن هزینه های کیفیت اقلام و طراحی فرآیند می باشد.نرخ تقاضا توسط یک تابع خطی از قیمت فروش مشخص میشود. در ابتدا، یک مدل اقتصادی ارائه شده است که در آن تمام محصولاتی که حدود استاندارد کیفی را برآورده نمی کنند رد میشوند. سپس این مدل به حالتی تعمیم مییابد که در آن دوباره کاری در نظر گرفته شده است. در مدل دوم، محصولات معیوب دوباره کاری می گردند و اگر مجددا احتیاجات کیفیت را برآورده نکنند رد میشوند. به منظور ارزیابی ضرر کیفیت در سیستم، از تابع ضرر انعکاسی اصلاح شده نرمال استفاده شدهاست. در این دو مدل مقدار بهینه کمیت تولید و قیمت فروش به صورت همزمان تعیین میشوند به نحویکه میزان سود به ازای هر سیکل حداکثر شود.

طراحی استوار را می توان راهکاری موثر و اقتصادی جهت تنظیم عوامل قابل کنترل برای عملکرد مناسب محصول و فرآیند، که موجب غیر حساس نمودن آنها در مواجهه با عوامل مزاحم محیطی می شود، به شمار آورد. یکی از موضوعات مطرح در حوزه طراحی استوار، تثبیت عملکرد مشخصه های کیفی زمان محور بر اساس پروفایل تعریف شده برای آن ها است. از سوی دیگر یکی از روش های مطرح در حوزه قابلیت اطمینان، روش شناسایی تغییرات و تحلیل اثرات آنها است. در این مقاله ضمن ایجاد پیوند میان این دو حوزه، مقادیرمناسب برای عوامل قابل کنترل محصول به نحوی تعیین می شود که در طی زمان و با توجه به تغییر اولویت زیرمشخصه های کیفی ازمنظر کاربران، عملکرد محصول از ثبات مطلوبی برخوردار باشد. روش ارائشده به کمک یک مثال عددی تشریح می شود. نتایج حاصل ازاین مثال، نشانگر کفایت روش پیشنهادی جهت تنظیم مقادیر مناسب برای عوامل قابل کنترل است.

نمودارهای کنترل بطور گسترده برای پایش فرآیندها مورد استفاده قرار میگیرد. اما توانایی نمودارهای کنترل سنتی در شناسایی تغییرات کوچک در فرآیند کم است. به همین منظور؛ نمودارهای کنترل انطباقپذیر معرفی شدند. شناسایی سریع تغییرات ایجاد شده در فرآیند که منجر به تولید محصولات معیوب کمتر میشود؛ این نمودارها را کاربردیتر نموده است. برای استفاده از انواع مختلف نمودارهای کنترل، باید پارامترهای آن طراحی شوند. از آنجایی که برای اطمینان از پایداری فرآیند از نمونه گیری استفاده میشود؛ لذا وجودخطای اندازه گیری در نمودارهای کنترل ممکن به نظر میرسد. روش های مختلفی برای کاهش اثر خطای اندازهگیری وجود دارد. یکی ازاین روش ها، تکرار اندازه گیری برای هر قلم کالا می باشد. در این مقاله برای نخستین بار پارامتر تعداد تکرارهای اندازهگیری برای هرمشخصه کیفی به پارامترهای طراحی نمودار کنترل که شامل اندازه نمونه، فاصله نمونه گیری و حدود کنترل است؛ اضافه شده و تابع هزینه نمودار کنترل میانگین استاندارد و میانگین انطباقپذیر با اندازه نمونه و فاصله نمونه گیری متغیر با در نظر گرفتن خطای اندازهگیری مدلسازی شده است. سپس برای تابع ارائه شده یک مثال عددی بررسی گردیده و در نهایت الگوریتم ژنتیک برای محاسبه مقادیر بهینه پارامترها مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشاندهنده کاهش قابل توجه هزینه ها فرآیند هنگام استفاده از نمودار کنترل انطباق پذیر است. همچنین با افزایش تغییرات میانگین مشخصه کیفی مورد نظر به ازاء یک اندازه واریانس خطای ثابت، به تعداد تکرارهای اندازه گیری بیشتری برای پایش فرآیند نیاز است. همچنین به علت استفاده از تابع زیان تاگوچی، با افزایش انحراف از میانگین، هزینه ها نیز افزایش یافته است. لازم به ذکر است با افزایش نرخ وقوع رخدادهای بادلیل، به تعداد تکرار اندازهگیری بیشتر نیاز است. از تحلیل حساسیت برای بررسی تاثیر مقادیر ورودی پارامترها بر روی مقدار بهینه متغیرها نیز استفاده گردید که نتایج کاهش تعداد اندازه گیری های اضافی مشخصه کیفی هر محصول با افزایش شیب مدل خطای اندازهگیری را نشان می دهد.

در این مقاله یک مدل شبیه سازی پویا برای تحلیل نظام بیمه سلامت از منظر ریسک ارائه شده است. با توجه به پیچیدگی موضوع و وجود عوامل اثرگذار متعدد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و مانند آن در حوزه بیمه سلامت، سعی شده تا با بکارگیری رویکردسیستمی، نمودارهای علی حلقوی اصلی مربوط به ریسک های اثرگذار بر زیر ساخت های نظام سلامت کشور توسعه داده شود تا بستری مناسب جهت حصول شناخت عوامل موثر بر ارتقاء سلامت کشور فراهم آید و در پی آن نقش و عملکرد بیمه ی سلامت و راهکارهای مدیریت ریسکهای احتمالی فراهم گردد. با توجه به اینکه سازمان بیمه سلامت ایران پوشش بیمهای بیش از نیمی از جمعیت کشور رابه عهده دارد ، بی شک نقش بسزایی در حفظ و ارتقاء وضعیت عمومی سلامت کشور ایفا می کند. تدوین راهبردها و سیاست های موثر جهت تداوم بیمه سلامت نیز مستلزم شناخت مناسب و جامع از نظام بیمه سلامت و ریسکهای مترتب بر آن است. در ایران نیز علیرغم اهمیت مساله و اثرگذاری بالای آن در سطح ملی، هنوز مدل مناسبی در این زمینه توسعه داده نشده است. نمودارهای توسعه داده شده در این مقاله می تواند به محققان، مدیران، سیاست گزاران و تصمیم گیران جهت حصول شناخت و آسیب شناسی مناسب به منظور تدوین سیاست های موثر کمک شایان ذکری نماید. از مدل مفهومی توسعه داده شده می توان جهت ایجاد مدل های کمی سیستمی در این زمینه استفاده نمود.

یکی از مهمترین پیشنیازهای رقابت پذیری در بازارهای جهانی، بالا بودن سطح کیفیت محصولات تولیدی است. موفقیت صنایع در تولید و افزایش کیفیت محصولات به عوامل مختلفی از جمله داشتن نظام نگهداری و تعمیرات مناسب بستگی دارد که اعمال مناسب آن نه تنها احتمال خرابی تجهیز را کاهش میدهد بلکه با بهبود شرایط کارکرد تجهیز موجب افزایش کیفیت محصولات تولیدی، کاهش تولید محصول نامنطبق و کاهش ریسک ناشی از عدم رضایت مشتری میگردد. این مقاله یک مدل بهینه سازی سیاست نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه به منظور تعیین بازه های زمانی بهینه انجام نگهداری و تعمیرات با هدف کاهش هزینه انجام نگهداری و تعمیرات،کاهش سود از دسترفته ناشی از تولید محصولات نامنطبق و با کیفیت پایین و کاهش ریسک عدم رضایت مشتری ارائه میدهد. با توجه به پیچیدگی مدل ارائه شده و ضرورت حل آن با یک روش ابتکاری در این مقاله از روش فراابتکاری الگوریتم ژنتیک استفاده شده و عملکرد روش پیشنهادی با استفاده از یک مثال عددی مورد بررسی قرار گرفته ست. پس از آن میزان اثرگذاری متغیرهای مساله بر روی مقدار تابع هدف بررسی و تحلیل شده است.